1. Khi nào cần thực hiện nội soi dạ dày?
Bệnh nhân sẽ được bác sĩ khám và chỉ định thực hiện nội soi khi có các triệu chứng như:
- Đau vùng bụng trên, vùng thượng vị.
- Nôn và buồn nôn, nôn ra máu.
- Ợ chua, ợ hơi.
- Đầy bụng, chướng bụng, khó tiêu.
- Nóng rát, đau tức ngực.
- Đi ngoài phân đen.
- Thiếu máu, sụt cân không rõ nguyên nhân.
Một số trường hợp khác cần thực hiện nội soi dạ dày:
- Nội soi lại để kiểm tra hiệu quả của đợt điều trị trước.
- Nội soi dạ dày định kỳ. Đối với bệnh nhân viêm dạ dày mạn tính là khoảng 2 lần/năm. Nếu viêm ở mức độ nhẹ và trung bình nên thực hiện 3 lần/năm.
- Người thường xuyên hút thuốc, uống rượu bia.
- Người có tiền sử người thân trong gia đình từng mắc ung thư dạ dày.
- Nội soi tầm soát sớm ung thư dạ dày - thực quản.
2. Nội soi dạ dày có thể giúp chẩn đoán và điều trị các bệnh lý gì?
2.1. Bệnh viêm loét dạ dày
Viêm loét dạ dày là tình trạng bệnh lý về dạ dày vô cùng phổ biến. Bệnh nhân thường sẽ có triệu chứng đau vùng thượng vị, ợ chua, đầy hơi, ợ nóng. Tình trạng này khiến niêm mạc dạ dày bị sưng viêm và tấy đỏ, có thể là viêm dạ dày cấp hoặc mạn tính.
Thường thì bệnh viêm loét dạ dày sẽ không quá nguy hiểm nếu bệnh nhân chú trọng chăm sóc và điều trị. Tuy nhiên nếu bệnh nhân không điều trị đúng cách và kịp thời thì có thể gây loét, thủng, xuất huyết hay thậm chí là ung thư dạ dày.
2.2. Trào ngược dạ dày
Tình trạng trào ngược dạ dày thực quản xảy ra khi dịch vị của dạ dày bị đẩy lên thực quản. Axit chứa trong số dịch vị này có thể gây tổn thương niêm mạc của vùng thực quản và gây ra hàng loạt những biểu hiện khó chịu như ợ nóng, ợ chua, hôi miệng, nôn mửa, đau ngực, khó thở,...
Trong trường hợp bệnh nhân bị trào ngược dạ dày mạn tính thì nguy cơ biến chứng cũng rất cao, bao gồm viêm và hẹp thực quản. Nội soi dạ dày có thể giúp chẩn đoán được tình trạng này.
2.3. Phát hiện vi khuẩn HP trong dạ dày
HP (Helicobacter pylori) là một loại vi khuẩn sinh sống trong dạ dày. Hầu như trong cơ thể chúng ta ai cũng có sự hiện diện của vi khuẩn HP, chỉ là chúng đang mức tỷ lệ an toàn không gây hại gì cho dạ dày. Tuy nhiên ở những bệnh nhân số lượng HP tăng cao thì sẽ dễ gặp phải những biến chứng nguy hiểm so HP gây ra, trong đó nghiêm trọng nhất là bệnh ung thư dạ dày.
Biện pháp giúp kiểm tra chính xác sự tồn tại của vi khuẩn HP trong dạ dày đó chính là nội soi kết hợp sinh thiết lấy mẫu mô để tiến hành xét nghiệm.
2.4. Polyp dạ dày
Polyp dạ dày là hiện tượng các tế bào tăng sinh hình thành trên bề mặt của lớp niêm mạc bên trong dạ dày. Đây thường là khối u lành tính nhưng cũng có trường hợp polyp phát triển trở thành ung thư dạ dày.
Ở giai đoạn đầu bệnh nhân thường sẽ không phát sinh các triệu chứng cụ thể, rõ ràng như nếu polyp phát triển càng lớn thì sẽ khiến bệnh nhân có các triệu chứng như đau quặn, nóng rát ở bụng, nôn mửa, đi ngoài ra máu,... Cách duy nhất để phát hiện ra polyp đó chính là nội soi dạ dày.
Ngoài chẩn đoán polyp dạ dày, nội soi dạ dày còn giúp phát hiện ra tình trạng xuất huyết dạ dày. Trong trường hợp này nội soi vừa có tác dụng chẩn đoán lại vừa có tác dụng điều trị cầm máu.
2.5 Xuất huyết dạ dày
Khi vết loét tại thực quản quá sâu, tổn thương mạch máu tại dạ dày có thể gây chảy máu. Nếu không được can thiệp có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí tử vong. Nội soi có thể giúp phát hiện vị trí chảy máu và phân loại mức độ chảy máu (thang phân loại Forrest). Từ đó, bác sĩ sẽ có phương pháp can thiệp cầm máu hoặc xử trí phù hợp.
2.6 Phát hiện ung thư sớm
Đây chính là tình trạng bệnh lý ác tính nguy hiểm nhất trong số các vấn đề xảy ra ở dạ dày. Ung thư dạ dày ban đầu sẽ phát triển từ sự tăng sinh bất thường của các tế bào niêm mạc dạ dày tạo thành khối u. Càng về sau khối u này sẽ tiếp tục gia tăng kích thước, xâm lấn và nhân bản, lan rộng ra xung quanh. Thậm chí nó có thể di căn sang những cơ quan khác.
Để chẩn đoán nguy cơ ung thư dạ dày, các bác sĩ sẽ tiến hành nội soi kết hợp với sinh thiết, đưa mẫu tế bào ở vùng niêm mạc bị tổn thương của dạ dày đến phòng xét nghiệm để kiểm tra, chẩn đoán.
2.7. Phát hiện các dị vật đường tiêu hóa
Bên cạnh chẩn đoán bệnh, nội soi còn có thể giúp phát hiện được các dị vật lạ xâm nhập. Ví dụ như dị vật lạ do vô tình nuốt phải, các loại giun, sán... Không phải dị vật nào cũng có thể tự đào thải ra ngoài qua đường tiêu hóa. Nội soi giúp bác sĩ phát hiện vị trí, đánh giá nguy cơ và có thể loại bỏ dị vật ra khỏi đường tiêu hóa, tránh gây những tai biến nguy hiểm cho bệnh nhân.
3. Cần chuẩn bị gì trước khi nội soi dạ dày?
Trước khi nội soi, bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám, kiểm tra tiền sử bệnh và thuốc đang sử dụng. Bác sĩ cũng có thể yêu cầu bệnh nhân thực hiện một số xét nghiệm bổ sung nếu cần thiết. Ngoài ra, bệnh nhân cần lưu ý:
Đối với phương pháp nội soi có gây mê
- Cần có người thân đi cùng khi thực hiện thủ thuật.
- Bác sĩ gây mê khám tiền mê trước khi nội soi để đảm bảo an toàn khi làm thủ thuật.
Chế độ ăn uống
- Bệnh nhân cần nhịn ăn, uống ít nhất 6- 8 tiếng. Điều này giúp bác sĩ có thể quan sát rõ dạ dày, tránh bị trào ngược và sặc thức ăn.
Sử dụng thuốc
- Không sử dụng các thuốc tráng bao tử như Phosphalugel, Gastropulgite, than hoạt… trước khi nội soi.
- Cần thông báo cho bác sĩ khi bệnh nhân đang sử dụng các loại thuốc như kháng sinh, PPI, kháng đông, tiền sử dị ứng thuốc gây mê.
